Kh.ông ch.iếm dụng làn trái, luôn duy trì t.ốc độ, khoảng cách hay tránh xa các xe cỡ lớn là điều mỗi tài xế cần nắm rõ khi lái trên cao t.ốc.
Chuẩn bị xe
Trên một s.ố cao t.ốc, nhất là những cao t.ốc mới, có thể có rất ít trạm dừng nghỉ, sửa chữa, tiếp nhiên liệu cho xe. Chính vì thế tài xế cần chuẩn bị xe thật kỹ lưỡng trước mỗi chuyến hành trình.
Bên cạnh việc chiếc xe kh.ông được có lỗi gì về hệ truyền động (động cơ, hộp s.ố, dẫn động…), những mục tài xế có thể tự kiểm tra gồm: đảm bảo lốp được bơm đủ hơi, đúng với khuyến cáo của nhà sản xuất được in trên khung cửa phía bên tài, phanh còn hoạt động t.ốt, bình nhiên liệu đủ để di chuyển hết hành trình, gương và kính kh.ông bẩn hoặc mờ, hệ thống đèn hoạt động đủ và đúng.
Một việc rất quan trọng khác mà nhiều tài xế thường quên là chuẩn bị đủ t.iền trong thẻ thu phí tự động. Hiện hầu hết các cao t.ốc đều thu phí tự động, vì vậy với xe mới, cần dán thẻ trước khi vào cao t.ốc để kh.ông m.ất thời gian dán tại trạm thu phí. Với những xe đã dán thẻ, cần đảm bảo s.ố t.iền trong thẻ còn đủ với mức phí tại trạm. Hiện các app thu phí đều liên kết với ngân hàng, vì vậy cách t.ốt nhất là lựa chọn tự động nạp t.iền từ ngân hàng vào thẻ. Ví dụ, tài xế có thể thiết lập để khi nào tài khoản thu phí còn dưới 300.000 đồng sẽ được tự động nạp thêm 1 tr.iệu đồng.
Đoạn dẫn vào cao t.ốc Phan Thiết – Dầu Dây. Ảnh: Tân Phan
Chuẩn bị sức khỏe
T.ốc độ di chuyển trung bình trên cao t.ốc nhanh hơn so với trong thành phố hoặc trên quốc l.ộ, do đó tài xế cần tập trung cao độ mới có thể xử lý t.ình huống nguy h.iểm kịp thời nếu xảy ra. Đồng thời việc di chuyển đều đều ở t.ốc độ cao có thể khiến tài xế thấy buồn ngủ.
Để luôn tập trung, cần đảm bảo ngủ đủ giấc trước khi di chuyển, kh.ông để bụng đói. Trước mỗi chuyến đi có thể uống cà phê, trà, nước tăng lực để tăng độ tỉnh táo, nhưng kh.ông nên lạm dụng.
Ngay cả khi tài xế đã ngủ đủ, t.ình trạng buồn ngủ l.úc lái xe trên cao t.ốc vẫn có thể xảy ra. Hiện tượng này được các nhà khoa học đặt tên “thôi miên cao t.ốc”, miêu tả cảm giác buồn ngủ hoặc quên sự vật sự việc trên đường khi lái xe đường dài, ít cảnh vật, t.ốc độ di chuyển đều. Lý do là bởi não bộ kh.ông được kích thích bởi những sự thay đổi về thị giác, g.iảm khả năng p.hản xạ. Tài xế có thể vẫn l.àm chủ được vô-lăng, nhưng quên các vật thể trên đường như biển b.áo hiệu, lối ra.
Những đoạn đường dài, ít cảnh vật dễ khiến tài xế bị “thôi miên cao t.ốc”. Ảnh: Tân Phan
Ở những đoạn đường dài và kh.ông có cảnh vật, nên chạy liên tục t.ối đa 2 giờ, sau đó nghỉ ngơi khoảng 15 phút rồi tiếp tục. Hạn chế nghe những bài nhạc êm, nhịp điệu chậm, đều, thay vào đó nên nghe podcast, ebook để não bộ luôn kích thích theo sự thay đổi của nội dung tác phẩm. Bên cạnh đó có thể mở cửa sổ để lấy khí tươi vào trong xe.
Nếu cơn buồn ngủ kh.ông thể m.ất đi, cách t.ốt nhất nên ghé trạm dừng nghỉ, hoặc nơi an toàn cách xa đường xe chạy để chợp mắt 15-30 phút.
Duy trì t.ốc độ và giữ khoảng cách an toàn
Trên cao t.ốc phải tuân thủ t.ốc độ t.ối thiểu, t.ối đa để đảm bảo an toàn và lưu th.ông liên tục. Đi dưới t.ốc độ t.ối thiểu là vi phạm luật, gây cản trở giao th.ông cho các tài xế đi nhanh hơn và tăng rủi ro t.ai n.ạn.
Vì t.ốc độ cho phép lớn, tài xế cần giữ khoảng cách an toàn với các xe phía trước. Khoảng cách mà các chuyên gia đưa ra là 3 giây với thời tiết t.ốt (khoảng 100 m), 6 giây với thời tiết xấu (khoảng 200 m). Trên các cao t.ốc có các bảng hiệu, vạch k.ẻ đường để giúp tài xế ước lượng khoảng cách. Khi gặp các xe kích thước lớn, như xe đầu kéo, xe khách, cần giữ khoảng cách xa hơn. Tránh tuyệt đối việc chạy quá sát xe cỡ lớn ở phía trước, phía sau hoặc hai bên h.ông.
Khi vượt xe, phải chú ý quan sát, đủ điều kiện an toàn mới b.áo hiệu hướng vượt bằng xi-nhan, tăng t.ốc vượt, và vượt dứt khoát. Vượt xong phải giữ t.ốc độ để giữ khoảng cách với xe phía sau. Kh.ông đi song song xe khác cả một đoạn đường dài.
Các lưu ý về làn đường
Đường cao t.ốc là nơi lưu th.ông với t.ốc độ rất cao so với đường phố, vì vậy điều đầu tiên tài xế cần nhớ là luôn đi ở làn bên phải nếu kh.ông có nhu cầu vượt. Làn trái sát dải phân cách chỉ dành cho xe vượt, đi nhanh. Đây là nội dung được quy định trong luật.
Kh.ông cho xe chuyển làn tùy tiện khi kh.ông cần thiết, kh.ông đi vào giữa vạch k.ẻ làn, trước khi chuyển làn cần phải bật xi-nhan cảnh b.áo, chỉ chuyển làn khi đủ điều kiện an toàn, có nghĩa là kh.ông có xe đi quá sát phía sau. Chỉ khi nào quan sát qua gương ch.iếu hậu thấy trọn vẹn xe phía sau, và quay đầu nhìn nhanh ngang h.ông kh.ông có xe mới được chuyển làn. Với những đoạn có ba làn đường trở lên thì phải chuyển từng làn một, khi đủ điều kiện an toàn mới chuyển làn tiếp theo.
Tài xế kh.ông được lái xe di chuyển ở làn dừng khẩn cấp. Đây là làn dành cho xe dừng khẩn cấp trong trường hợp gặp vấn đề về sức khỏe hoặc hỏng xe. Chỉ những xe ưu tiên đi l.àm nhiệm vụ theo luật định, có tín hiệu còi, đèn ưu tiên mới được chạy ở làn này.
Nhập làn vào cao t.ốc và ra khỏi cao t.ốc
Khi nhập làn trên cao t.ốc, tài xế cần quan sát kỹ, đảm bảo đường th.ông thoáng, kh.ông có xe trong điểm mù, sau đó dùng xi-nhan trái, và tăng t.ốc rồi đưa xe vào làn cần nhập. Việc bật xi-nhan l.úc này chỉ là hành động “xin đường”, do đó tài xế phải nhường các phương tiện đang lưu th.ông trên cao t.ốc, chỉ nhập làn khi đã đủ điều kiện an toàn. Nhập làn phải thực hiện dứt khoát, kh.ông chần chừ, kh.ông dừng lại giữa làn.
Khi tách làn, thoát khỏi cao t.ốc, tài xế cần đưa xe sát về làn bên phải, lưu ý bật xi-nhan b.áo hiệu chuyển làn trong t.ình huống này, và đổi làn một cách lần lượt, kh.ông đổi một l.úc hai làn liên tiếp nhau. Bắt đầu g.iảm t.ốc độ khi có biển b.áo hiệu giao th.ông, và tách khỏi làn khi đã đến đoạn giao cắt, lưu ý kh.ông chen lấn, tạt đầu những xe đang chuẩn bị tách khỏi làn.
Di chuyển trên cao t.ốc khi trời mưa
Khi mưa, sức bám của bánh xe và m.ặt đường g.iảm, nếu trường hợp cần phanh gấp, quãng đường phanh sẽ dài hơn so với điều kiện đường khô ráo. Ngoài ra, tài xế còn có thể gặp hiện tượng bánh xe trượt nước, gây m.ất kiểm soát và dễ dẫn đến t.ai n.ạn.
T.ai n.ạn trên cao t.ốc Hạ Long – Vân Đồn năm 2020 do xe bị trượt nước. Video: BOT Bien Cuong
Do đó tài xế phải giữ khoảng cách an toàn với các xe khác xa hơn với các xe khác, tức 6 giây hoặc 200 m. Lốp kh.ông nên bơm quá căng, nếu lốp đã mòn khiến các rãnh thoát nước kh.ông còn hoạt động hiệu quả, cần thay thế càng sớm càng t.ốt.
Tìm hiểu kỹ đường đi
Trước khi đi trên cao t.ốc “lạ”, lần đầu di chuyển, tài xế nên tìm hiểu kỹ về địa hình, th.ông tin về cao t.ốc. Lưu ý phải nhìn kỹ và tuân thủ các biển b.áo trên đường đi. Có thể tận dụng tính năng dẫn đường định vị của camera hành trình hoặc smartphone để có l.ộ trình an toàn và chính x.ác.
Sử dụng đèn vào ban đêm
Khi di chuyển trên cao t.ốc ở ban đêm, tài xế có thể dùng đèn pha để tăng tầm nhìn phía trước, với điều kiện ở phía trước và làn ngược lại kh.ông có xe. Việc bật pha khi có các xe phía trước sẽ gây chói mắt cho các tài xế khác, khiến dễ xảy ra t.ai n.ạn.
Hiện nay có nhiều xe trang bị tính năng đèn pha th.ông minh, có khả năng cụp pha tự động khi phát hiện phương tiện di chuyển phía trước, nên sử dụng tính năng này nếu xe có hỗ trợ.
